Lê Chiêu Thống (1765-1793), tên thật là Lê Duy Khiêm, là vị hoàng đế thứ 16 và là hoàng đế cuối cùng của nhà Lê trung hưng. Ông sinh ra trong một gia đình quan lại, được vua Lê Hiển Tông gả con gái là công chúa Lê Ngọc Hân.
Lê Chiêu Thống lên ngôi vua vào năm 1786, sau khi vua Lê Hiển Tông mất. Tuy nhiên, ông chỉ cai trị được ba năm thì bị quân Tây Sơn lật đổ. Sau khi chạy sang Trung Quốc cầu viện nhà Thanh, Lê Chiêu Thống được nhà Thanh giúp đỡ khôi phục ngôi báu. Tuy nhiên, trong trận Ngọc Hồi – Đống Đa, quân Tây Sơn do Quang Trung chỉ huy đã đại thắng quân Thanh. Lê Chiêu Thống lại phải chạy trốn sang Trung Quốc, sống lưu vong cho đến khi qua đời năm 1793.
Trong thời gian ở ngôi, Lê Chiêu Thống đã có những nỗ lực củng cố hoàng quyền. Ông đã ban hành nhiều chính sách nhằm thu phục lòng dân, như: giảm thuế, giảm tô, miễn dịch cho những người có công với triều đình,… Tuy nhiên, những nỗ lực này của ông đã không thành công, do nhà Tây Sơn đã có sức mạnh quân sự và tinh thần yêu nước của nhân dân ta rất lớn. Trong bài viết này chúng ta hãy tìm hiểu thêm về tiểu sử của Lê Chiêu Thống nhé.
Bảng thông tin tiểu sử Lê Chiêu Thống:
| Ngày sinh, nơi sinh | 1765
Đông Kinh,Đại Việt |
| Ngày mất, nơi mất | 1793
Yên Kinh, Trung Hoa |
| Nơi an táng | Tháng 11 năm 1804
Lăng Bàn Thạch, Thanh Hóa, Đại Việt |
| Tên thật | Lê Duy Khiêm
Lê Duy Kỳ |
| Niên hiệu | Chiêu Thống |
| Triều đại | Nhà Lê Trung hưng |
| Thân phụ
Thân mẫu |
Lê Duy Vĩ
Mẫn thái hậu |
| Trị vì | 10/8/1786 – 1/1789 |
| Tiền nhiệm | Lê Hiển Tông |
| Kế nhiệm | Quang Trung |
Mục lục
1. Gia Thế Và Xuất Thân
Lê Chiêu Thống, tên thật là Lê Duy Khiêm, sinh năm 1765 tại Thăng Long, là con trai của Lê Duy Vỹ, một hoàng tử nhà Lê. Mẹ ông là Mẫn Thái hậu, một người phụ nữ xuất thân từ gia đình quý tộc.
Lê Duy Khiêm từ nhỏ đã được nuôi dưỡng trong cung đình, được hưởng thụ nền giáo dục cao quý của triều đình. Ông thông minh, ham học hỏi, lại có vẻ ngoài tuấn tú, nên được nhiều người yêu mến.
2. Quá Trình Lê Chiêu Thống Lên Ngôi Vua
Trước Khi Kế Vị
Năm 1771, Trịnh Sâm giết chết Duy Vỹ trong ngục. Lê Chiêu Thống cùng hai em là Lê Duy Trù và Lê Duy Chi đều bị bắt giam ở ngục Đề Lãnh. Khi đó, ông chỉ mới 6 tuổi. Chú của ông là Lê Duy Cận được lập làm Thái tử do sự can thiệp của Trịnh Thái phi.
Năm 1782, binh lính tam phủ làm loạn, truất thế tử Trịnh Cán, lập thế tử Trịnh Khải (Trịnh Tông). Quân lính cũng mở ngục rước ba con của Duy Vỹ về cung. Khi đó, Lê Chiêu Thống 17 tuổi, đã ở trong ngục tổng cộng 11 năm.
Được Lập Kế Vị
Khi ông trở về cung, ngôi thái tử của Lê Duy Cận bị đe dọa. Trịnh Thái phi, vốn ủng hộ Lê Duy Cận, sợ Duy Cận mất ngôi, bèn sai hoạn quan Liêm Tăng đến bắt ép Lê Chiêu Thống sang chầu, định bí mật giết đi. Ông không đồng ý, khóc ròng mà đi.
Trên đường đi, quân tuần sát ngăn lại. Quân lính la hét ầm ĩ, yêu cầu tra cứu người lập mưu làm hại Thái tôn. Quân lính không tìm thấy Liêm Tăng, ngờ là Lê Duy Cận chủ mưu.
Lúc ấy, Lê Duy Cận đang chầu Trịnh Thái phi. Quân sĩ đập phá tan nát nghi trượng ở ngoài cửa phủ đường. Lê Duy Cận sợ hãi, phải thay đổi quần áo đi lẻn về cung. Lê Chiêu Thống thoát nạn.
Trịnh Khải biết việc này là do Trịnh Thái phi gây ra, bèn dụ quân sĩ thôi làm huyên náo, rồi hạ lệnh cho bầy tôi trong triều xin nhà vua Lê Hiển Tông lập Lê Chiêu Thống làm Hoàng thái tôn. Trịnh Khải cũng bắt Lê Duy Cận làm tờ biểu nhường ngôi thái tử.
Tháng giêng năm 1783, Lê Chiêu Thống với cương vị là cháu trưởng, được ông nội lập làm Hoàng thái tôn, còn chú Lê Duy Cận bị truất làm Sùng Nhượng công. Lúc ấy ông 18 tuổi.
Được Nguyễn Huệ Đưa Lên Ngôi
Năm 1786, Nguyễn Huệ mang quân ra Bắc Hà, đánh bại Trịnh Khải. Vua Lê Hiển Tông phong Nguyễn Huệ làm Nguyên soái, gả con gái cho ông. Bắc Hà rối loạn, vua Lê yếu hèn, Nguyễn Huệ chưa thể củng cố quyền lực nên để nhà Lê tiếp tục cai trị.
Trước khi chết, vua Hiển Tông dặn Duy Khiêm (Chiêu Thống) phải bàn bạc với Nguyễn Huệ về việc truyền ngôi. Nguyễn Huệ ban đầu định lập Duy Cận, nhưng sau đó nghe theo ý kiến của các hoàng tộc nhà Lê, lập Duy Khiêm lên ngôi. Chiêu Thống khi đó 21 tuổi.
3. Vua Lê Chiêu Thống Và Nỗ Lực Củng Cố Hoàng Quyền
Lê Chiêu Thống được đưa lên ngôi vua, nhưng thực quyền nằm trong tay Nguyễn Hữu Chỉnh, một tướng lĩnh của Tây Sơn. Năm 1788, Lê Chiêu Thống cầu cứu nhà Thanh, xin quân sang đánh Tây Sơn. Nhà Thanh nhân cơ hội này mang quân xâm lược nước ta. Quân Tây Sơn và quân Thanh giao chiến ác liệt ở trận Ngọc Hồi – Đống Đa, kết quả là quân Tây Sơn giành chiến thắng.
4. Qua Đời Ở Xứ Người
Lê Chiêu Thống chạy sang Trung Quốc sau khi bị quân Tây Sơn đánh bại. Nhà Thanh không giúp Lê Chiêu Thống, ngược lại còn phong Nguyễn Huệ làm vua. Lê Chiêu Thống vẫn chưa thôi mộng phục quốc nhưng không thành công, qua đời ở Trung Quốc năm 1793.
Lê Chiêu Thống là một nhân vật lịch sử gây nhiều tranh cãi. Một số người cho rằng ông là một vị vua nhu nhược, hèn nhát, vì cầu cứu nhà Thanh mà hại nước, hại dân. Một số người khác lại cho rằng ông là một nạn nhân của thời cuộc, bị cuốn vào vòng xoáy của lịch sử.
Dù nhìn nhận như thế nào, Lê Chiêu Thống vẫn là một nhân vật quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Sự kiện Lê Chiêu Thống chạy sang Trung Quốc cầu viện nhà Thanh đã dẫn đến cuộc xâm lược của quân Thanh vào Việt Nam. Cuộc xâm lược này đã để lại những hậu quả nặng nề cho đất nước, khiến cho nhà Lê hoàn toàn sụp đổ. Ông trở thành vị vua cuối cùng của nhà Lê, đánh dấu sự kết thúc của một triều đại tồn tại hơn 400 năm.
